MÙA XUÂN TRONG KÝ ỨC TÔI

 

     

                      

                                                                                                                            Nguyenuthang

        Tôi xa Hà Nội sau khi ăn Tết Giáp Ngọ 1954 .Tôi còn nhớ tháng chạp năm đó, trời tự dưng trở rét . Những ngày cuối năm thời tiết càng lạnh hơn, ngủ đắp hai lớp chăn bông vẫn còn rét. Sáng dậy bước xuống giường lạnh cóng chân tay,tôi không dám rửa mặt mà chỉ lấy khăn nhúng vào nước nóng vắt nhẹ rồi lau.Sau đó súng sính chiếc aó len dài tay mà bà nội tự tay mặc cho, tôi chạy ra cửa chùa Bà Ngô gần nhà tìm mua quà sáng.

      Trước cổng chùa, vỉa hè rất thoáng nên có nhiều hàng rong tụ họp .Thường ngày tôi hay ăn xôi. Hôm nào rủng rỉnh tiền ,tôi mới dám chạy sang bên kia đường làm tô phở .(Trời rét mà ăn quà ở Hà Nội,thì theo tôi không món nào ngon hơn phở). Móc trong túi ra những đồng hào dành dụm gom nhặt cả tuần, tôi gọi một tô chín nạm vè. Trong lúc chờ đợi, tôi thích dõi mắt nhìn ông hàng phở.Tay ông thoǎn thoắt như múa: đầu tiên ông trụng bánh phở vào nồi nước đang sôi ,xóc xóc vài cái đổ ra bát, bốc thịt bò, rắc hành ngò, chan nước dùng nóng hổi... Khi bát phở đã dọn ra trước mặt ,thằng bé tôi không ăn ngay mà ngồi hít hà mùi thơm quyến rũ của phở ,cho hương vị phở lan tỏa khắp ngũ tạng rồi mới cầm đũa .

         Thông lệ, chiều 27 tết , bà nội mới phát lệnh gói bánh chưng. Nhà nội tôi trở lên nhộn nhịp hơn bao giờ hết vì các cô chú tụ về gom gạo thịt,lá dong…để nấu chung. Đông người nên thùng nấu bánh rất lớn .Bếp nấu là những viên gạch thẻ xếp thế kiềng ba chân đặt ở sân giữa ,phía trước cây hương .Bánh nấu suốt đêm ,đến sáng mới vớt ra bày từng cặp trên cái bàn ăn lớn .Ông nội cho để một  tấm ván to lên trên và dùng hai cái cối đá to đùng để ép cho bánh ráo nước .Sau tám tiếng ,bánh chưng mới được phân chia cho những người góp nấu mang về nhà. Bao giờ tôi cũng  là người nếm bánh chưng tết đầu tiên vì cuối buổi gói ,thế nào bà nội cũng nhín tay ưu aí gói cho riêng cho thằng cháu đích tôn một cái nhỏ với nhân bánh rất đặc biệt, ngon khỏi chê .

         Sáng hôm sau,tức 28 tết ,lúc gần trưa thì bố mẹ tôi và mấy đứa em từ Hải Phòng mới đến bằng tàu hoả .Đây là cơ hội anh em tôi tụ họp chơi đùa cùng nhau . Tôi đưa mấy đứa em đi dạo chơi ngoài Giám ( Quốc Tử Giám ). Nhà ông bà nội tôi ở cuối phố Sinh Từ ( Nguyễn Khuyến bây giờ ) nên chỉ đi bộ dăm phút là tới. Ngó mãi mấy cái bia đặt trên các con ruà khắc những chữ nho ngoằn ngoèo hay chạy đuổi bắt mấy con chuồn chuồn ngô hoài chẳng được cũng chán,tôi dẫn chúng đến cái miếu nhỏ nằm ở cuối Giám .Ngôi miếu nhỏ nhưng đầy người .Chỉ nhìn qua là tôi biết đang có người lên đồng .Len lách mãi tôi cũng dắt các em lọt qua hàng rào người đứng ngồi chen chúc quanh chiếc chiếu hoa trước bàn thờ, nơi có “cô đồng “đang ngồi lắc lư  với chiếc khăn đỏ chùm trên đầu .Chúng tôi chờ cả nửa giờ thì “ cô “mới “thăng” .”Cô” nhảy tưng tưng ,múa tay vung vẩy theo tiếng đàn í e réo rắt và tiếng chiêng chập chập ,cheng cheng .Sau cả mười lăm phút ,dáng chừng mỏi “cô” mới ngồi xuống .Đây là giây phút mà tôi chờ đợi vì “cô “sẽ ban phát lộc , tức là những đồng tiền giấy mới toanh được gấp xoắn thành những chiếc quạt hay con bướm ,con chim ...Mọi người xúm lại nịnh để “cô” phát lộc cho mình .Hôm ấy “cô” vui hoặc anh em chúng tôi gặp hên hay sao mà khi hết lộc rồi “cô’ còn mở tráp lấy ra một xấp tiền mới phát thêm.Thế là nhiều người xem bữa đó ngồi gần đều có lộc trong số có tôi. Có tiền ,tôi dắt các em ra trước Giám làm mấy đĩa gỏi bò khô ,thứ quà Hà Nội ăn chơi mà ngon đáo để .Sau này ăn ở miền Nam tôi không thấy người  nào bán món gỏi bò khô có mùi vị hấp dẫn như thế. Chỉ cần nghe những tiếng kéo cắt thịt bò khô cách cách từ xa là tôi đã thèm ứa nước dãi đầy miệng .

       Sống với ông bà nội ,tôi nhận ra trong các công việc chuẩn bị đón Tết, quan trọng nhất là cúng giao thừa. Bàn thờ lễ giao thừa phải đặt ở ngoài sân . Hai bên bát nhang có hai ngọn nến trung màu đỏ. Lễ vật gồm có con gà, bánh chưng, mứt , kẹo, trầu cau, hoa quả, rượu và không thể thiếu được giấy bạc, giấy tiền, vàng mã. Đặc biệt gà cúng phải là gà trống thiến và bao giờ ông nội tôi cũng tự tay cắt tiết và làm gà .Khi kim đồng hồ chỉ đúng 12 giờ, tức thì tiếng chuông chùa Bà Ngô đổ liên hồi, rồi pháo nổ không ngớt từ nhà này sang nhà khác.Ông nội tôi khăn áo chỉnh tề,bước ra trước  bàn thờ thắp nhang khấn lễ cầu xin đất trời, thần thánh phù hộ cho gia đình có một năm may mắn, bao nhiêu sự không may của năm trước hãy đi qua. Bà nội ,bố mẹ tôi và các cô chú khác lần lượt nối tiếp nhau ra đứng khấn vái , mỗi người đốt một nén nhang .

         Sau lễ giao thừa ,ông nội tôi mở một quyển sách lịch toàn chữ Tàu để chọn giờ, chọn hướng cho việc xuất hành lễ chùa và hái lộc đầu năm .Chỉ có bà nội và một vài người lớn được cho đi theo .Ông tôi vào nhà soạn bút mực chuẩn bị khai bút mừng xuân .Còn tôi và các em được mẹ dắt vào phòng , bắt phải ngủ .Mẹ bảo ngủ để ngày mai mới có sức dậy sớm chúc tết ông bà ,cha mẹ đúng giờ,nếu không dậy trễ thì “dông” cả năm .

         Năm nay xuân lại về trên khắp mọi miền đất nước .Không khí tết bây giờ khác xưa, không có tiếng pháo nổ vang nhưng trong tôi vẫn rạo rực cảm nhận sự chuyển mình của thiên nhiên , vạn vật .Tất cả đang xao động đổi thay trước thềm xuân mới .          

      Hồi tưởng lại hình ảnh những ngày tết Hà Nội năm xưa , tôi thấy lòng mình se lại. Ông bà ,cha mẹ không còn nữa nhưng tôi vẫn hình dung ra từng lời nói ,việc làm của các người mỗi khi năm hết,tết đến .Dù cho cuộc sống có thay đổi, phát triển đến mức độ như thế nào, nhưng những tập tục ,lề thói của cha ông vẫn cần được lưu giữ và truyền lại cho con cháu và trở thành truyền thống cho thế hệ mai sau. Mỗi năm trôi qua có nhiều chuyện buồn để lại nhưng cũng có biết bao cái được ,cái mới đáng nâng niu trân trọng.Vậy thì sao chúng ta không lạc quan tin yêu vào tương lai thay vì  phải buồn trước sự đột biến quá nhanh hoặc cái phản diện lai căng nào đó trong cuộc sống muôn mặt của thế giới hôm nay  ?