***
Mùa xuân đang
đến trên khắp mọi miền quê hương . Cứ mỗi dịp xuân về lại gợi trong ký ức tôi
những kỷ niệm khó quên về Tết thuở còn thơ.
Hai
tuần trước Tết, tôi và đứa em gái thường theo bố đi chợ hoa Sài Gòn, chợ hoa
Tết chạy dài trên đường Nguyễn Huệ từ khúc đường Lê Lợi thẳng về gần bờ sông
Sài Gòn. Chợ hoa thì gồm đủ loại hoa từ các nơi mang về. Sắp Tết nên chợ hoa
có nhiều hoa đẹp, nào là những chậu hoa cúc vàng rộ đang khoe sắc trong
nắng mai. Những cánh hoa lan muôn màu bay bay trong gió kiêu kỳ nhưng thanh
nhã. Dừng lại ở một cửa hàng bán hoa mai, hoa đào. Bố tôi cẩn thận chọn mua
những cành mai vàng và những nhánh đào tươi thắm. Tôi thấy bố tôi chỉ chọn
nhành mai có nhiều búp vì bố tôi nói như vậy mới chưng được cả tuần lễ Tết để
đón lộc may và thưởng ngoạn mai. Bố tôi giải thích thêm, nếu muốn nụ mai sớm nở,
chúng ta chỉ cần hơ lửa gốc mai, thế là hôm sau hoa mai nở rộ bởi khi hơ lửa
nóng, nhựa trong thân cây sẽ tăng độ chuyển về ngọn để các búp mai buộc nở hoa.
Những lộc lá non trên cành hoa mai màu xanh lục, màu lam như quyện lấy những
búp mai chớm nở tỏa ra vẻ đẹp e ấp nhưng thanh tao như cô thiếu nữ vừa chớm tuổi
xuân thì.
Cô bán hoa
duyên dáng, mời khách, vui vẻ giải thích từng loại mai có nhiều màu khác nhau
như Hoàng mai, hồng mai, và bạch mai. Mai có các loại như mai tứ quý , quế diệp
hoàng mai, mai chiếu thủy...
Hoa đào cũng lắm
loại khác nhau, hầu hết hoa đào đều có hoa kép. Ðào có 4 giống: Ðào bích có
màu hồng thẫm, sai hoa là một loại đào dùng để cắm chơi trong các ngày Tết. Ðào
phai hoa màu hồng nhạt cũng sai hoa và thường được trồng để lấy quả. Ðào bạch
ít hoa hơn, khó trồng. Ðào thất thốn cây thấp nhỏ, hoa nhỏ và nhiều màu, màu đỏ
thẫm. Hồng mai là hoa đào hay mơ, nở hoa dịp đầu xuân. Cuối cùng bố tôi chọn một
cành đào bích có màu hồng thẫm để cắm chơi trong các ngày Tết.
Hoa đào và hoa
mai đã trở thành loài hoa quen thuộc trong ngày Tết cổ truyền Việt
Nam nên hầu như gia đình nào cũng chưng hai loại hoa này trong ngày Tết bên
cạnh những bông cúc đại thọ vàng rực rỡ. Mai và đào chính ra cùng dòng họ,
nhưng về sau các nhà thực vật học nghiệm thấy đào hay mơ , mận và anh đào là loại ra quả, nên
tách riêng dòng họ mai ra.
Có người cho rằng
xem hoa đào hoa mai nở hoa để đoán mệnh tài lộc trong năm mới. Đêm Giao Thừa
cho tới mùng một Tết, nếu hoa đào trổ bông, hoa có ba lớp trên đài, màu đỏ thắm
thì việc làm ăn của gia đình trong năm mới sẽ được thuận lợi hoặc bất ngờ nhận
được nhiều tài lộc. Về hoa mai, sau Giao thừa đến sáng mùng một Tết, nếu hoa
mai (loại 5 cánh) nở thêm nhiều và đầy đặn thì đó là một điềm may, vì người xưa
có câu "Hoa khai phú quý". Đặc biệt, nếu xuất hiện bông hoa 6 cánh
thì chắc chắn sang năm mới sẽ có nhiều điều tốt lành đến với gia đình.
23 Tết là
ngày đón và cúng ông Táo hay thần Thổ Công, mẹ tôi đi chợ mua gà, hoa
quả, hương đèn và hoa. Tôi còn nhỏ
nên chưahiểu về nguồn gốc của phong tụcnày, theo mẹ tôi kể thìTáo Quân là
từ ba vị thần Thổ Công, Thổ Địa, Thổ Kỳ của Lão giáo Trung Quốc nhưng được người
Việt chuyển hóa thành sự tích hai ông một bà và thờ cúng Ông Táo với hy vọng ba
vị Táo Quân sẽ giúp họ giữ "bếp lửa" trong gia đình luôn nồng ấm và hạnh
phúc, ngăn cản sự xâm phạm của ma quỷ, giữ bình yên cho gia đình gia chủ. Vì vậy
tục cúng ông Táo mang ý nghĩa cầu mong cho sự ấm no, đầy đủ, sau đó làm lễ tiễn
đưa Ông Táo về chầu Ngọc Hoàng.
Ông Táo về trời sẽ
tâu với Ngọc Hoàng về việc làm ăn, cư xử của mỗi gia đình dưới hạ giới. Cá chép
là phương tiện để ông Táo cưỡi về trời. Vào ngày này, sau khi cúng lễ xong, các
gia đình đều cúng con cá chép rồi đem ra sông hay ra ao thả ngụ ý "cá vượt
Vũ môn" hay "cá chép hóa rồng", cá chép mang ý nghĩa biểu tượng
cho sự thăng hoa, tinh thần vượt khó, sự kiên trì và bền bỉ để đi tới thành
công.
Tối 30 tết,
bố tôi cùng ông nội tôi lên chùa lễ phật, xin xâm, hái lộc, rồi trở
về xông nhà sau 12 giờ theo tục lệ xông nhà. Vừa bước vào nhà, bố tôi cùng ông nội
đi thẳng vào bàn thờ ông bà, khấn nguyện và mời ông bà về ăn Tết.
Trong lúc chờ
bố tôi và ông nội về xông nhà, mọi người ngồi nghỉ mệt vàcoi trực
tiếp truyền hình chương trình lễ Phật tại Chùa. Mẹ tôi nói việc xông
nhà rất quan trọng, bà tin rằng người nào bước vào nhà mình sau 12
giờ đêm, tức là sau giao thừa thì họ sẽ đem cái tốt hay xấu đến cho
gia đình trong suốt cả năm. Năm nào mẹ tôi cũng chọn bố tôi và ông
nội tôi xông nhà vì mẹ tôi bảo tính ông nội hiền lành, thương con
cháu, tính bố tôi vui vẻ, có việc làm chắc chắn, có hiếu, tử tế,
thương gia đình, v.v...Vả lại, mẹ tôi nói để tỏ lòng kính trọng ông nội
và nhường cho bố xông nhà, bố sẽ cảm thấy vui sướng.Mẹ tôi giải
thích thêm,chúng ta có thể chọn bất cứ ai xông nhà cho mình, miễnlà
những người đó có tính tình vui vẻ, nhân hậu,tử tế, có nghề nghiệp
là được.
Qua giao thừa
khoảng 15 phút, tiếng chuông cửa reo lên, chúng tôi chạy ùa ra cửa đónbố
tôi và ông nội tôi. Năm nào cũng thế, tôi thấy trên tay mỗi người nào
là nhánh lộc đầu năm, nào là trái cây trên chùa phát lộc. Bước vào
nhà, cả ông nội lẫn bố tôi cười vui, chúc tụng, chúc gia đình êm ấm,
hạnh phúc, mạnh khỏe, an vui. Những đứa cháu tôi reo lên mừng tuổi ông
cố nội,ông nội. Bố tôi đến bên cạnh mẹ tôi, ôm và hôn nhẹ lên tóc
vợ, nói rất nhỏ, "Chúc hai ta mãi mãi hạnh phúc" rổi ông ôm
các con cháu vào lòng "Chúc gia đình hạnh phúc,các con thành công
và các cháu ngoan ngoãn".
Ông bà nội, bố
mẹ tôi bước hẳn vào phòng khách, tiến đến trước bàn thờ Phật, đốt
nhang đưa cho mỗi người một cây, xong bốn người cùng khấn nguyện rồi
lậy Phật, kế đến là anh em chúng tôi.
Cúng tổ tiên xong, mọi người ngồi xuống mâm cỗ giao thừa đã
xếp sẵn cùng ăn mừng đón năm mới và trò chuyện vui vẻ. Bữa tiệc đón
giao thừa kéo dài 3 giờ sáng.
Sáng mồng
một Tết, bố mẹ tôi gọi anh em chúng tôi dậy sớm và chuẩn bị chúc
thọ ông bà nội, hôm ấy cũng chẳng khác hơn mọi ngày cho lắm, từ sáng
sớm, ông bà nội và bố mẹ tôi đã dậy sớm. Cái khác là mọi người đều mặc quần áo
mới, ông nội và bố thì mặc bộ đồ tây với áo jacket, thắt cà-vạt mầu
đỏ. Bà nội và mẹ tôi mặc áo dài nhung màu đỏ đậm và đeo chuỗi hạt
trai mầu trắng ngà ở cổ. Mẹ tôi trang điểm giản dị nhưng trông bà trẻ,
đẹp và sang. Sáng nào Ông bà nội và bố mẹ tôi cũng muốn uống trà
nóng vớibánh đậu xanh, hôm nay có thên bánh, mứt, hạt dưa, v.v...Bình
trà sen bốc lên mùi thơm dìu dịu, pha lẫn cái vị ngọt của bánh mứt,
khiến không khí của ngày Tết tràn ngập cả căn nhà.
Khi mọi
người đã sẵn sàngvà ai cũngmặc quần áo mới, mầu sắc tươi sáng thật
đẹp. Tết năm nay anh em chúng tôi bàn nhau mặc theo y phục cổ truyền
Việt Nam để làm ngạc nhiên cả nhà khiến bố mẹ tôi vừa nhìn thấy
các con, cháu trong y phục áo dài khăn đống thì vui lắm. Ông nội và bố tôi đang cầm tách trà
trên tay vội đặt xuống bàn, đầu gật gù, cười lớn ra vẻ vừa lòng. Bà
nội và tôi mẹ tôi đang nói chuyện cũng ngưng lại,reo lên trong vui sướng.
- Chao ôi, các con tôi xinh đẹp quá.
Anh em chúng
tôi lần lượt tiến lên chúc thọ ông bà nội và bố mẹ sống lâu trăm
tuổi, khỏe mạnh và được ông bà lì xì để lấy may. Chúc tuổi ông bà cha mẹ xong, gia đình
chúng tôi chuẩn bị đi qua nhà chú Luân tôi để mừng tuổi ông bà nội
ngoại, tiện thể mời ông bà nội ngoại và gia đình chú qua ăn Tết ở nhà
tôi.
Bữa tiệc của
ngày mồng một Tết rất vui và đông người ở nhà tôi vì tất cả các cô
chú hai bên nội ngoại đều tụ họp và về Tết ông bà nội và bố mẹ vì
ông nội tôi là trưởng họ.Người thì mang bánh chưng, giò chả, hoa
trái, bánh ngọt, v. v... Mấy đứa nhỏ dànhnhau mời khách, thay phiên
chúc Tết để lấy tiền lì xì. Năm
nào cũng vậy, khi mọi người đã đến đông đủ, bố tôi thường chụp một
tấm hình lưu niệm, chụp hình xong, mọi ngườivào bếp phụ anh em chúng
tôi bóc bánh chưng và xếp mâm cỗ Tết.
Mồng Hai là
ngày lên Chùa lễ Phật, xin sâm, thăm mộ Ông Bà và họp nhau ở nhà họ
ngoại tức nhà của ông chú. Anh em chúng tôi thích ngày mồng hai Tết nhất
vì tiền lì xì đã có sẫn và chú hay tổ chức chơi "Bầu cua cá
cọp" rất vui. Sau khi ăn tiệc xong, ông bà nội ngoại và các chú, cậu
ra phòng khách dùng trà và nói chuyện, còn các cô thì ngồi nói
chuyện về quần áo, nữ trang, son phấn, v.v.... Chú tôi năm nào cũng hô
hào, rủ rê mọi người và xung phong làm chủ xòng...
Thế là mọi
người lớn, nhỏ đều ngồi quây quanh bàn bầu Cua Cá Cọp, kể cả các
chú, tiếng la hò, cười lớn reo lên từng đợt... Mấy đứa nhỏ sợ thua
hết tiền nên đòi ngồi chung với người lớn, không khí ngày Tết thật
vui và căn nhà tràn ngập tiếng cười...
Mồng Ba Tết là
ngày cúng tiễn Ông Bà về Trời và đi thăm bạn bè. Từ xưa đến nay,
bữa cơn gia đình vô cùng quan trọng đối với bố mẹ tôi, nên từ khi các
con còn nhỏ, bố mẹ tôi bó buộc các con dù có bận rộn thể nào đi
nữa, bữa cơm gia đình nhất là bữa cơn chiều cũng phải về nhà để
ngồi chung với nhau. Vì bố mẹ tôi
cho rằng đây là sợi dây buộc chật sự liên hệ giữa cha mẹ, vợ chồng
và con cái và cũng là nền tảng của hạnh phúc.
Sau khi cúng tiễn Ông Bà về Trời và bữa điểm tâm cùng
gia đình, anh em chúng tôi mới được phép đi chơi với bạn bè.
Thấm thoát
đã 45 năm trôi qua từ ngày xa quê hương, ngày ấy tôi ra đi trong vội vã
bỏ lại sau lưng nhiều kỷ niệm. Anh chị em chúng tôi mỗi đứa một phương trời,
dư hương của ngày xưa êm ấm chỉ còn là trong ký ức của những ngày
hạnh phúc bên gia đình, bạn bè. Xuân tha hương ở đây cô quạnh quá, lòng
tôi cứ mãi cô đơn mỗi độ xuân về, thời gian hỡi, hãy trả lại cho tôi
những ngày xưa thân ái...
Tân niên, an bình phú lộc đáo
Hỉ xuân, thắng lợi phát tài lai.
Hồng đào thịnh vượng vạn nhật hỉ
Hoàng mai như ý bách niên an
…
Khánh Lan