11 thg 10, 2008

Canada ký sự

...........Ăn tết Đinh Hợi xong được một tháng , tôi được vợ chồng cô em gái mời sang Montréal chơi. Tôi cứ tưởng đang mùa xuân ở VN thì sang đây cũng đỡ lạnh , nào ngờ bên này lại đang giữa mùa đông tháng giá .

.........Một buổi sáng , theo thói quen tôi đã thức giấc từ trước 6 giờ nhưng ngó sang phòng vợ chồng cô em, cửa vẫn đóng im ỉm .Tôi làm vệ sinh cá nhân ,thể dục xong xuôi nhưng mãi cả tiếng sau mới thấy hai đứa thức dậy . Cô em tôi cười cười : “Anh thông cảm tụi em,ở Montréal này 9 giờ công sở mới làm việc nên 8 giờ thức dậy vừa . Ra đường sáng sớm lạnh lắm ,dễ bị viêm phổi .Lát anh có đi chơi đâu nhớ mặc áo lạnh cho nhiều vì thời tiết hôm nay xuống âm 10 độ C. “Tôi lắc đầu :”Chà, trời lạnh quá , chắc anh ở nhà thôi .Thời tiết này ra đường không quen lạnh chịu sao thấu.”
Nói vậy thôi, chứ khi hai vợ chồng cô em đi làm rồi tôi cũng tắt máy sưởi, khóa cửa nhà cẩn thận đi xuống phố ăn quà và nhân thể sắm vài thứ quà cho người thân ở nhà .Tôi co cụm người trong trong ba lớp áo, choàng thêm cái ba-đờ-xuy, đầu đội mũ len, tay mang găng dầy, cổ quấn hai lớp khăn quàng và giầy bốt có lót thêm miếng nỉ. Trang bị cùng mình như vậy mà tôi vẫn còn cảm thấy lạnh run. Răng đánh bò cạp, tôi lần bước đi ra khỏi khu chung cư.Từ nhà cô em , tôi phải cuốc bộ một đoạn đường mới có trạm xe bus .Tôi bước thật chậm rãi để tránh bị trượt chân.Vì đi chậm , tôi mới có dịp ngắm kỹ thành phố Montréal này.
Hôm nay lạnh quá ,cả thành phố như phủ tuyết băng .Phải công nhận Montréal là một thành phố đẹp .Nó có những nét nổi bật vùng Bắc Mỹ với nhiều tòa nhà cổ khá cao được xây dựng bằng đá mang vẻ kiến trúc cổ của thế kỷ 17,18. Nhiều ngôi nhà cho tôi cảm giác như đó là những cung điện ,lâu đài trong truyện cổ tích .
...........Đang giờ cao điểm lưu thông ,lại sáng thứ hai đầu tuần ,nên các chuyến xe điện rất đông người .Theo chỉ dẫn của cô em thì Montreal ngồi xin tiền người qua lại như thế này. Bị cuốn theo dòng người đi cho kịp chuyến xe điện nên tôi không dừng lại .Nhưng Khi ngồi trên xe rồi ,tôi thấy áy náy trong lòng nên nhủ thầm : « Để lúc trở về ,mình sẽ đi nguợc lại đoạn đường này để kiếm bà cụ hỏi thăm và cho tiền . » có cả thẩy 4 đường xe điện nên người ta dùng 4 mầu để phân biệt các tuyến xe : xanh lá cây, mầu cam,mầu xanh da trời và mầu vàng. Lẽ ra theo lời dặn của cô em ,đường đi đến tiệm phở Chez Tau Bay ở đường Jean Talon est, tôi phải lên xe điện mầu xanh lá cây kế tiếp chuyển sang xe điện mầu cam thì tôi lại lên xe điện mầu ngược lại. Bụng đã đói meo nhưng vẫn muốn được thưởng thức tô phở ngon nổi tiếng « Vua quà sáng ở Montréal « nên tôi đành phải quay trở lại trạm khởi hành.Tôi bước nhanh trong hành lang để không bị lỡ chuyến . Trong lúc vội rảo bước theo dòng người , tình cờ tôi nhìn thấy một bà cụ người Việt ốm yếu gầy gò ngồi ở góc đường .Bà ngồi úp mặt xuống hai đầu gối ,một tay che mặt ,một tay còn lại run run chìa ra để xin tiền .Tôi thật sự ngạc nhiên vì từ bữa qua đây đâu có gặp người ăn xin nào trên đường phố nhưng bây giờ thì lại gặp một người ăn mày ,hơn nữa lại là một người Việt .

Đến trưa ,tôi trở lại con đường hồi sáng đã đi mong tìm ra bà cụ nhưng chẳng thấy bóng dáng bà đâu .Lòng tôi tràn ngập hối tiếc cùng thương xót cho bà cụ.Tôi suy nghĩ không biết các con cái bảo lãnh ra sao mà để bà phải ngồi lề đường ăn xin khốn khổ như vầy .Hình ảnh một người phụ nữ già gầy gò ,mảnh mai khiến lòng tôi xót xa nhớ về người mẹ thân yêu của mình . Năm xưa khi còn sống , mẹ tôi cũng có vóc dáng ,tác người từa tựa như vậy.Bà đông mặt con nhưng chỉ thương yêu nhất cô con út .Mỗi lần về thăm ,cô em gái tôi thấy mẹ rơm rớm nước mắt mà lòng không khỏi xốn xang , tiếc mình không đủ điều kiện đưa mẹ ra nước ngoài sống với mình.

Về đến nhà ,lòng tôi buồn buồn xen đôi chút ân hận .Tôi tự trách mình sao hồi sáng không dừng lại giúp bà cụ ,trễ một chuyến xe điện thì đã làm sao đâu. Hôm sau ,cũng giờ giấc đó ,trở lại con đường xe điện ngầm.Lần này, tôi may mắn đã gặp lại bà cụ .Cũng vẫn cách ngồi cúi đầu , tay che mặt , bà run rẩy chìa tay ra .Bà cụ không nói tiếng nào khi tôi cho tiền .Tay bà nắm chặt lại ,bỏ tiền vào túi áo rồi tiếp tục chìa ra với các ngón tay run run .Tôi cho là do xấu hổ mà bà làm như không nghe , không hiểu được tiếng nói của tôi,một người đồng hương. Lúc đó lòng tôi càng thấy dạt dào nỗi thương xót ,tội nghiệp cho một người già vì bị con cái bỏ rơi phải lê lết ăn xin nơi xứ người như vậy. Tôi chậm rãi bước đi nhưng vẫn ngoái đầu lại nhìn bà cụ cho đến chỗ đường ngoặt không còn thấy được bóng dáng bà mới thôi .
Chiều hôm đó, trong lúc ăn cơm, tôi kể lại chuyện gặp bà cụ ăn xin người Việt cho hai vợ chồng cô em nghe .Người em rể chỉ cười mỉm trong khi cô em gái tôi mau mắn lên tiếng : « Đúng ra ở Canada ngày trước không có nạn ăn xin, vì tất cả những người già ở đây ai cũng có tiền trợ cấp.Thỉnh thoảng người ta cũng gặp những người ăn xin do cơ nhỡ hoặc bài bạc túng tiền mới muối mặt ngồi ăn xin như vậy .Chỉ chừng hơn năm nay , người mình ngồi xin tiền như vậy xuất hiện thường hơn. Dường như một số người thiếu lòng tự trọng đã tổ chức một đường dây nhập cư lậu người già từ VN qua đây để thuê họ đi ăn xin .Mới đầu,nhiều người không biết thấy tội nghiệp cho tiền, nhưng sau này hiểu ra không cho nữa . Hiện nay những người ăn xin kiểu này vẫn sống được vì họ có thể kiếm được một ngày dăm bẩy chục đô từ lòng tốt của những người qua đường . Nghe cô em nói, tôi bán tín bán nghi vì hình ảnh bà cụ mà tôi gặp trông rất hiền lành , dễ thương đâu có vẻ chi là hành vi giả dối của một kẻ lừa đảo.

..........Ngay sáng hôm sau ,tôi trở lại đường xe điện ngầm lần nữa để quyết tìm ra sự thật .Lần này, tôi đứng ở một góc khuất cách xa chỗ bà cụ ngồi để quan sát .Vài phút sau, những gì tôi không ngờ đến đã xẩy ra .Đó là cứ vào những lúc có xe điện đỗ lại cho người ta lên xuống thì bà cụ lại xuất hiện ngồi xin tiền với điệu bộ run rẩy của người già yếu nom rất tội nghiệp. Những tờ 5 đô ( loại tiền giấy nhỏ nhất ở Canada ) hoặc tiền kim loại 1, 2 đô được bà bỏ ngay vào túi. Nhưng khi xe điện chạy và dòng người đã trống vắng không còn ai ,bà ta ngẩng phắt đầu lên, mắt láo liên nhìn chung quanh, xem không có ai thì vội vã móc tiền ra đếm đếm ,xếp xếp rất nhanh ,chỉ chưa đầy một phút đã xong .Đoạn bà bỏ cuộn tiền vào chiếc túi khâu ẩn trong cạp quần .Bấy giờ nom bà rất khoẻ khoắn, lanh lợi, chẳng có vẻ gì già nua ốm yếu mất sức đáng thương hết. Nhưng khi thoáng thấy ai đi tới hoặc chuyến xe điện khác trờ đến , bà ta mau chóng trở về cái màn diễn xuất quen thuộc : tay úp mặt , tay chìa ra run rẩy đáng thương để lường gạt lòng tốt của những khách qua lại .
.........Trên đường trở về nhà cô em, tôi cảm những bước chân của mình nhẹ nhõm hơn và sự thanh thản trở lại trong lòng. Bao nhiêu dằn vặt , thương xót ấp ủ mấy bữa nay bỗng vụt tan biến hết.Tôi hiểu ra mình đã bị lừa .Bà cụ này đúng là tay ăn xin chuyên nghiệp .Giá như ở VN thì tôi đã chẳng bận tâm làm gì vì một khi đất nước đang còn khó khăn thì có những người ăn xin trên đường phố là chuyện bình thường. Ngay cả việc một số người còn khỏe mạnh nhưng lười lao động đã giả dạng ăn xin sử dụng mánh lới tiểu xảo để lừa đảo kiếm ăn cũng không phải hiếm gặp trong đường phố . Không ít người trong chúng ta,đã từng một lần gặp ai đó lâm vào hoàn cảnh đáng thương mà bất cứ người nào có chút từ tâm đều sẵn sàng chìa tay tương trợ. Thế nhưng trong một tình huống bất ngờ sau đó, họ cảm thấy buồn bực khi phát hiện ra con người mình giúp đỡ trước đây chỉ là kẻ bịp bợm ,đóng kịch giả dối để lường gạt tình thương . Đấy là một thứ u nhọt, một tệ trạng giai đoạn của xã hội , đang bị mọi người lên án , bài trừ . Nhưng chuyện người mình ra nước ngoài ăn xin , như trường hợp tôi vừa kể lại trên đây, thì lại khác . Theo suy nghĩ của tôi ,chúng ta cần có một cái nhìn nghiêm khắc hơn ,bởi nó đụng chạm đến lòng tự ái dân tộc . Một khi hành vi ăn xin giả dối bị lật tẩy, không chỉ bản thân kẻ đó bị khinh bỉ mà danh dự đất nước ta cũng bị xấu lây .Tôi không nghĩ rằng thời thế bây giờ đã tạo ra cái nghề nghiệp thiếu lương tri như vậy . Đất nước phát triển, không có nghĩa là người ta sẽ kiếm tiền bằng mọi phương cách trong đó có cả việc đánh mất lòng tự trọng, thứ quý giá nhất của mỗi con người. Đáng buồn thay ,đất nước chúng ta lại đang có những biểu hiện như vậy .

--------------------

Tết Hà Nội trong ký ức tôi

Tuổi trẻ đã qua đi nên tôi không chờ đợi tết , không mong tết . Nhưng nàng xuân vẫn cứ đúng hẹn lại đến với những tín hiệu cụ thể , mồn một đập vào mắt , vào tai khiến tôi không thể nào hờ hững được . Đường phố , chợ búa đông người hơn. Xe cộ chạy tấp nập , còi xe vang lên ồn ào.Dường như ai cũng vội vã hơn ngày thường . Nhiều ngôi nhà vừa được quét vôi lại trông đẹp hẳn lên như cô gái vừa thay áo mới.Trong cái không khí rộn ràng đó,tôi chợt nhớ về một muà xuân khó quên trong ký ức , thời còn sống ở Hà Nội.

Hà Nội là quê quán và cũng là nơi chôn rau cắt rốn của tôi . Tôi xa Hà Nội từ bé , không phải là “ năm lên mười tám khi vừa biết yêu “ mà vào năm mười hai tuổi . Năm 1954 , đang giữa học kỳ hai năm cuối bậc tiểu học - tôi sống với ông bà nội từ bé - thì bố mẹ tôi từ Hải Phòng cho người về Hà Nội đón để cùng gia đình di cư vào Nam. Lúc đó vì tuổi nhỏ, tôi không quan tâm đến lý do vì sao bố mẹ lại di cư và điều này cũng chẳng ai giải thích cho tôi hay.Nhưng mười hai năm sinh ra và lớn lên tại Hà Nội , tôi đã trải qua một quãng đời ấu thơ đong đầy những kỷ niệm sâu sắc .

Năm xa Hà Nội cũng là năm tôi ăn một cái tết cuối tại đất Bắc. Tôi còn nhớ tháng chạp năm đó, trời tự dưng trở rét .Những ngày giáp tết thời tiết càng lạnh hơn. Tối ngủ đắp hai lớp chăn bông vẫn còn thấy rét . Sáng dậy bước xuống giường lạnh cóng chân tay,tôi không dám rửa mặt mà chỉ lấy khăn nhúng vào nước nóng vắt ráo rồi lau mặt sơ qua .Súng sính chiếc aó len dài tay mà bà nội mới mặc cho ,tôi chạy ra xe phở đậu gần nhà .Trời rét mà ăn quà thì theo tôi không món nào ngon hơn phở. Móc trong túi ra đếm những đồng hào ( tiền xu bây giờ ) gom nhặt cả tuần ,tôi gọi một bát tái nạm . Trong khi chờ đợi, tôi dõi nhìn ông hàng phở tay thoǎn thoắt như múa, giữa bánh phở, thịt bò và hành ngò. Khi bát phở đã được dọn ra trước mặt , tôi hít hà cho mùi thơm quyến rũ của phở lan tỏa khắp ngũ tạng rồi mới ăn .

Chiều 27 tết ,bà nội mới cho lệnh gói bánh chưng. Nhà trở lên nhộn nhịp vì các cô chú gom gạo thịt hay tiền để nấu chung mỗi nhà dăm cặp. Đông người nên thùng nấu bánh chưng rất lớn . Bếp nấu là những viên gạch thẻ xếp theo thế kiềng ba chân đặt ở sân giữa ,phía trước cây hương .Bánh nấu suốt đêm ,đến sáng mới vớt ra bày từng cặp trên cái bàn ăn lớn .Ông nội cho để một tấm ván to lên trên và dùng hai cái cối đá to đùng để ép cho bánh ráo nước . Sau tám tiếng , bánh chưng mới được phân chia cho những người góp nấu mang về nhà. Bao giờ tôi cũng là người nếm bánh chưng tết đầu tiên vì cuối buổi gói ,thế nào bà nội cũng nhín tay ưu aí gói cho riêng tôi một cái nhỏ hơn nhưng nhân bánh rất đặc biệt ngon khỏi chê .

Sáng hôm sau, tức 28 tết , lúc gần trưa thì bố mẹ và các em tôi từ Hải Phòng đến bằng tàu hoả .Đây là dịp anh em chúng tôi tụ hội cùng nhau chơi đùa .Tôi đưa mấy đứa đi dạo chơi Giám (lúc đó ít ai gọi là Quốc Tử Giám ). Nhà ông bà nội tôi ở cuối phố Sinh Từ ( là phố Nguyễn Khuyến bây giờ ) nên chỉ đi bộ dăm phút là tới. Ngó mãi mấy cái bia đặt trên các con ruà khắc những chữ nho ngoằn nghoèo hay chạy đuổi bắt mấy con chuồn chuồn ngô hoài chẳng được cũng chán, tôi dẫn các em đến cái miếu nhỏ nằm ở cuối Giám .Ngôi miếu nhỏ nhưng đầy người . Chỉ nhìn qua là tôi biết đang có người lên đồng . Len lách mãi tôi cũng dắt các em lọt qua hàng rào người đứng ngồi chen chúc quanh chiếc chiếu hoa trước bàn thờ, nơi có “đồng cô “ đang ngồi lắc lư với chiếc khăn đỏ chùm trên đầu .Chúng tôi chờ mất cả nửa giờ thì “ cô “ mới “thăng” .”Cô” nhảy tưng tưng , múa tay vung vẩy theo tiếng đàn í e réo rắt và tiếng chiêng chập chập , cheng cheng . Sau cả mười lăm phút ,dáng chừng mỏi rồi nên “cô” ngồi xuống .Đây là giây phút mà tôi chờ đợi vì “cô “sẽ ban phát "lộc" .Đó là những đồng tiền giấy mới toanh được gấp xoắn thành những chiếc quạt hay con bướm ,con chim ... Mọi người xúm lại nịnh để “cô” phát lộc cho mình .Hôm ấy “cô” vui hoặc anh em chúng tôi gặp hên hay sao mà khi hết lộc rồi “cô’ còn mở tráp lấy ra một xấp tiền mới khác phát thêm .

Có tiền ,tôi dắt các em ra trước Giám làm mấy đĩa gỏi bò khô , thứ quà Hà Nội ăn chơi mà ngon đáo để .Sau này ăn ở miền Nam tôi không thấy người nào bán món gỏi bò khô có mùi vị hấp dẫn như thế.Chỉ cần nghe tiếng kéo cắt thịt bò khô "cách cách" giòn tan từ xa là tôi đã thèm ứa nước dãi đầy miệng rồi .

Sống với ông bà nội ,tôi nhận ra trong các công việc chuẩn bị đón Tết, quan trọng nhất là cúng giao thừa. Bàn thờ lễ giao thừa phải đặt ở ngoài sân . Hai bên bát nhang có hai ngọn nến trung màu đỏ. Lễ vật gồm có con gà, bánh chưng, mứt , kẹo, trầu cau, hoa quả, rượu và không thể thiếu được giấy bạc, giấy tiền, vàng mã.Đặc biệt gà cúng phải là gà trống thiến và bao giờ ông nội tôi cũng tự tay cắt tiết và làm gà .Khi kim đồng hồ chỉ đúng 12 giờ, tức thì chuông chùa Bà Ngô gần nhà đổ liên hồi, pháo nổ không ngớt từ nhà này sang nhà khác.Ông nội tôi khăn áo chỉnh tề,bước ra trước bàn thờ thắp nhang khấn lễ cầu xin đất trời, thần thánh phù hộ cho gia đình có một năm may mắn, bao nhiêu sự không may của năm trước hãy đi qua. Bà nội , bố mẹ tôi và các cô chú khác lần lượt nối tiếp nhau ra đứng khấn vái , mỗingười đốt một nén nhang Sau lễ giao thừa ,ông nội tôi mở một quyển sách lịch toàn chữ Tàu để chọn giờ,chọn hướng cho việc xuất hành lễ chùa và hái lộc đầu năm .Chỉ có bà nội và một vài người lớn được cho đi theo . Ông tôi vào nhà soạn bút mực chuẩn bị khai bút mừng xuân . Còn tôi và các em được mẹ dắt vào phòng , bắt phải ngủ .Mẹ bảo ngủ để ngày mai mới có sức dậy sớm chúc tết ông bà , cha mẹ đúng giờ, nếu không dậy trễ thì “dông” cả năm (có nghĩa là sẽ gặp những điều xui rủi hoặc không may mắn trong năm đó).

Năm nay xuân lại về trên khắp mọi miền đất nước .Không khí tết bây giờ có khác xưa vì không có tiếng pháo nổ vang nhưng trong tôi vẫn rạo rực cảm nhận sự chuyển mình của cuộc sống thiên nhiên , của vạn vật . Tất cả đang rung động đổi thay trước thềm xuân mới .Hồi tưởng lại hình ảnh những ngày tết Hà Nội năm xưa , tôi thoáng thấy lòng mình se lại khi kỷ niệm của những ngày năm hết tết đến ngày xưa chìm trong sâu lắng bất chợt hiện ra trong ký ức như một khúc phim quay chậm . Ông bà ,cha mẹ không còn nữa nhưng tôi vẫn hình dung ra từng lời nói ,việc làm của các người mỗi khi tết đến .Dù cho cuộc sống có thay đổi, phát triển đến mức độ như thế nào, nhưng những tập tục ,lề thói tốt của cha ông vẫn được lưu giữ và truyền lại cho con cháu và trở thành nguyên tắc sống cho thế hệ mai sau. Nhưng đó không phải quan điểm của riêng tôi mà có lẽ ai cũng nghĩ thế.
Mỗi năm trôi qua có nhiều chuyện buồn để lại nhưng cũng có biết bao cái được ,cái mới đáng nâng niu trân trọng. Vậy thì sao chúng ta không lạc quan tin yêu vào tương lai thay vì phải buồn trước sự hiện hữu đột biến phản diện của một mặt nào đó trong cuộc sống ? Trong niềm suy nghĩ ấy ,bất chợt tôi liên tưởng đến hình ảnh đóa mai đầy sức sống trong hai câu song thất kết thúc bài " Cáo tật thị chúng " nổi tiếng của thiền sư Mãn Giác viết trước lúc viên tịch :

Chớ bảo xuân tàn hoa rụng hết

Đêm qua sân trước một nhành mai

Ghi chú :
----------
Bài đã đăng trong Đặc san xuân 2008 Tạp chí Nhịp Cầu Đầu Tư

-------------------------------------------------------------------------------------------------

HOA HỌC TRÒ-Trời đất dành riêng tuổi học trò.Một loài hoa đỏ rất nên thơ...

HOA HỌC TRÒ-Trời đất dành riêng tuổi học trò.Một loài hoa đỏ rất nên thơ...
Mỗi năm hoa nở mùa thi đến.Chạnh nhớ trường xưa nhớ bạn bè .Nguyenuthang ..