ÔNG ĐỒ GIÀ - ÔNG ĐỒ THÂM

Phiếm luận trước thềm xuân mới

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Mỗi năm hoa đào nở
Lại thấy ông đồ già
Bày mực tàu giấy đỏ
Bên phố đông người qua....
                        Vũ Đình Liên

           Đã lâu lắm rồi ,không biết từ bao giờ, cứ mỗi độ xuân về, người ta lại thấy hình ảnh ông đồ khăn đóng, áo the thâm, chòm râu bạc phất phơ, cốt cách đạo mạo, ngồi mài mực trên hè phố.Năm nay Phố Ông Đồ tại khu vực Nhà văn hóa Thanh niên TP.HCM tấp nập người đến tham quan và xin chữ, đủ mọi lứa tuổi , ngành nghề... Loáng thoáng tôi còn thấy vài ba người nước ngoài cũng đang trao đổi với một cô đồ tại gian hàng phía xa.Có thể họ cũng muốn xin chữ đem về nước làm kỷ niệm chăng ?

                Đàng sau các ông đồ, bà đồ giăng đầy những tấm giấy viết chữ Thọ 寿 , chữ Phúc 福, chữ xuân 春... và những câu đối quen thuộc :

Xuân khang an đức tài như ý
Niên thịnh vượng phúc thọ vô biên
............
Năm mới hạnh phúc bình an tiến
Xuân sang vinh hoa phú quý lai
..............
Mai vàng nở rộ mừng năm mới
Đào hồng khoe sắc đón xuân sang

Hoặc rất mới phù hợp với xuân Canh Tý :

Tiễn Lợn đi chúc xuân vui hạnh phúc
Đón Chuột về mừng Tết đạt thành công.
...............
Lộc biếc, mai vàng, xuân hạnh phúc
Đời vui, sức khỏe, Tết an khang
..................

         Những câu đối thường viết bằng mực xạ hoặc kim nhũ trên giấy màu đỏ khổ to . Bên nghiên mực và mấy chiếc bút lông, ông đồ nằm bò nhổm, gò người trên giấy chau chuốt thảo những dòng thư pháp chữ Hán, chữ Nôm “ như rồng bay phượng múa...” Phố phường nhờ có những ông đồ, những giấy lụa trắng , giấy hồng điều,trở nên rực rỡ tươi sáng như cô con gái vừa được thay áo mới .Hình ảnh ông đồ xuất hiện trên hè phố đã trở thành biểu tượng truyền thống nhắc nhở mọi người rằng Tết đang đến trên mọi miền quê hương đất nước .
Hình tượng ông đồ lâu đời vẫn được xem là hình ảnh đẹp của nền giáo dục truyền thống của dân tộc, được ghi nhận qua những câu ca dao ,tục ngữ :

“Muốn sang thì bắc cầu Kiều,muốn con hay chữ phải yêu lấy thầy’’,

“Không thầy đố mầy làm nên”,

“Nhất tự vi sư, bán tự vi sư”...
.......

           Ngày nay,tuy hình ảnh ông đồ đã phai nhoà theo thời gian nhưng trong tâm trí người Việt ,dù ở trong hoặc ngoài nước ,hình tượng ông đồ vẫn tồn tại qua các truyện dân gian, tiếu lâm… Đó là một người thầy già, nghiêm khắc khắc ,đạo mạo,nhưng cũng rất thư thái ,ung dung. Khi dạy học bao giờ ông cũng cầm chiếc roi mây trong tay.Chiếc roi mây là biểu tượng của ông thầy thời phong kiến.Chính vì sợ thầy mà người học trò xưa chăm chút từng nét chữ, nghiêm túc học hành. Vì thầy kiến thức,đạo đức cao trọng nên các bậc cha mẹ rất tin tưởng, và “yêu cho roi cho vọt” trở thành một trong những tiêu chuẩn để họ chọn lựa thầy cho con theo học

       Do hoàn cảnh lịch sử, xã hội đổi thay, do không chịu thích ứng,các ông đồ không tránh khỏi một số hạn chế trong mưu sinh dẫn đến thế giá người thầy đi xuống. Trong văn học,câu chuyện “cá gỗ” của thầy đồ xứ Nghệ là một minh chứng.Nó châm biếm sâu sắc thói ham danh vọng quá coi trọng hình thức của một số người sùng bái nho học khoa bảng.Ở một khía cạnh khác,việc ông đồ xứ Nghệ che giấu thân phận nghèo hèn của mình với khát vọng đổi đời là mặt tích cực của câu chuyện ,là tấm gương nhẫn nhục đã giúp cho nhiều người xứ Nghệ xây đắp niềm tin, phấn đấu mơ ước thành đạt trong cuộc sống .

          Ông đồ vốn dĩ có học thức, có đạo đức ,tuân thủ lễ nghi rất đáng được mọi người kính trọng.Thế nhưng trong văn học dân gian, hay sử dụng hình ảnh “Ông đồ thâm “ mang hàm ý trào lộng không đề cao mà nhằm châm biếm sự hẹp hòi ,cái nhỏ nhen không nên có của người trí thức khoa bảng,giai tầng cao của xã hội phong kiến thuở trước .Chính vì điều này có những câu chuyện tuy gây được tiếng cười song lại khiến không ít người người cao tuổi hoặc lớp trẻ được giáo dục theo truyền thống gia đình lớp xưa chạnh lòng. Chẳng hạn như câu chuyện sau đây .

                    HÁN TRÀO TAM KIỆT

        Ngày Mồng ba Tết , tại nhà ông đồ ,hết thảy học trò, người cái này kẻ cái nọ, đều đem đến làm lễ Tết thầy. Có một học trò nhà giàu lại không tết thầy gì hết. Ông đồ mới hỏi nó:
- Này con, theo phép hễ đến Tết Mùng ba thì học trò phải lễ thầy, sao con lại không?
Nghe lời cha dặn trước , thằng bé đáp:
- Thưa thầy, cha con bận việc nên quên mất...
Ông đồ im lặng một lúc mới ôn tồn nói:
- Thôi thế này, thầy sẽ ra một câu đối, con về nhà nghĩ câu đối lại mai đưa thầy xem, coi như con cũng đã tết lễ thầy...
Ông đồ ra câu đối như vầy:
"Hán trào tam kiệt : Trương Lương, Hàn Tín, Uất Trì Cung".
Về nhà nghĩ mãi không ra, đứa học trò đành đem chuyện hồi sáng thuật lại rồi hỏi cha nó xem phải đối thế nào?
Cha nó nghe xong, cười nhếch mép:
- Ông thầy mày chữ nghĩa thế này mà còn đòi lễ mễ.Cha nghĩ đi tết uổng lắm... Mai thưa với thầy rằng,cha con nói Uất Trì Cung là ông tướng mặt đen như nhọ chảo, bề tôi của nhà Đường chứ không phải của nhà Hán.
         Bữa sau,thằng con hý hửng cứ thế thưa lại với ông đồ . Nó nghĩ chắc phen này thầy hẳn phải phục lăn trước kiến giải của cha mình .
Thế nhưng khi nghe xong ông đồ gật gù ,vuốt râu cười khà và nói rằng:
- Ta học chữ nghĩa thánh hiền từ bé há lại không biết khi xưa Hán Cao Tổ Lưu Bang đánh bại Hạng Vũ, lập ra vương triều Tây Hán là nhờ có sự phò trợ của “tam kiệt” Trương Lương, Tiêu Hà, Hàn Tín hay sao ? Rồi sau cái đằng hắng giọng,ông vỗ vai đứa học trò :
_Thấy chưa? Chuyện cách nay mấy ngàn năm ở tít bên Tàu mà cha của con còn nhớ, ấy vậy thì chuyện lễ thầy Tết Mùng ba đã thành lệ ở quê ta , năm nào cũng thế.Sao ông ấy lại có thể quên được nhỉ ?
          Hôm sau,người ta thấy hai cha con dắt díu nhau mang đồ lễ đến nhà ông đồ xin được tạ lỗi.
         Câu chuyện kết thúc với tiếng cười nhẹ nhàng chế giễu sự thua trí của người nhà giàu trước cái bẫy gài rất khéo của ông đồ nọ.Nhưng đằng sau sự khôn khéo đầy bản lãnh của ông đồ ,người đọc còn nhận ra ở ông lòng tham muốn hơi nhỏ nhen là cố đòi cho được món quà Tết thầy mà cha của đứa học trò nhà giàu keo kiệt toan tính không đưa.

         Xuôi dòng thời gian, như một quy luật tự nhiên,tất cả mọi sự vật dù hữu hình hay không ,mọi thứ đều lui vào dĩ vãng ,để lại cho chúng ta bao nỗi niềm tiếc nuối,nhớ nhung. Trong số đó có hình ảnh ông đồ một thời vang bóng qua bài thơ của Vũ Đình Liên.Chúng ta vui vì hàng năm khi Tết đến ,hình ảnh ông đồ vẫn sống lại trên hè phố .Không ai có thể níu kéo thời gian , nhưng hình ảnh ông đồ vẫn đưa ký ức chúng ta trở về không gian cũ, một thời vàng son của nền văn học cổ .Mấy năm nay xuất hiện ngày một nhiều những ‘ông đồ, bà đồ, cả cậu đồ,cô đồ... viết thuê chữ vào những ngày khắp cả nước rộn ràng đón xuân .Hy vọng hậu thân của những ông đồ xưa tiếp nối và duy trì được tập tục “Xin chữ đầu xuân” ,một nét đẹp văn hóa cổ truyền đáng yêu của người Việt.Mong thay...

                                                                                                                     Mru Thang

CÂY SỘP 300 NĂM VÀ NGÔI MIẾU CỔ TẠI PHAN THIẾT

Nhiều chuyện ly kỳ về cây sộp cổ thụ hơn 300 tuổi và ngôi miếu cổ ở Phú Tài, TP Phan Thiết. 

            Cây sộp 300 tuổi 

       Con đường đất nhỏ men theo chân ruộng ngang qua cây sộp làm chúng tôi liên tưởng đến hình ảnh “cây đa đầu làng” của làng quê Việt.

Cây sộp có chiều cao khoảng 50m, với dáng vẻ uy nguy, to lớn và mạnh mẽ. Do vào mùa sinh trưởng vừa thay lá nên tán cây sum sê, đường kính rộng hơn 40 mét bao quanh gốc, gồm cả phần rễ phụ rộng gần 20m. 

Ông Đỗ Văn Chính, 62 tuổi, đang sống tại ngôi nhà tự của họ Đỗ và là người quản lý, chăm sóc cây sộp cổ hàng ngày. Ông kể, theo gia phả họ Đỗ, tổ tiên của ông Chính từ 300 năm trước đã rời Quảng Nam vào Bình Thuận lập nghiệp.

Ngày ấy, 3 anh em họ Đỗ là nông dân nghèo khi đến Phan Thiết đã mê mẩn khi thấy đất đai trù phú và khí hậu mát mẻ.

Mỗi người trong số họ chọn một làng để dừng chân. Riêng ông Đỗ Hữu Dư là tổ tiên của ông Chính đã chọn vùng đất Đại Tài (nay là Phú Tài ) nằm bên cạnh con sông Cà Ty còn hoang sơ, ít người sinh sống làm nơi định cư. Ông khai hoang và dựng nhà trên mảnh ruộng của mình.

Ông Đỗ Hữu Dư

         Nhưng rồi do nước sông Cà Ty thường dâng cao làm ngập lụt nhà nên ông Dư đã chọn một thuộc đất cao dưới tán cây sộp cổ thụ trong vùng để làm nhà. Khu đất và cây sộp ngày ấy được gia tộc họ Đỗ gìn giữ từ đó đến nay. "Như vậy, cây sộp đã có từ trước thời ông tổ của tôi là ông Đỗ Hữu Dư vào định cư, tức trên 300 năm", ông Đỗ Văn Chính khẳng định.

       Nhiều bậc cao niên trong làng Phú Tài kể lại cây sộp này rất thiêng, nếu ai mạo phạm đến cây này xem như có chuyện.

Những người này còn kể thêm, trong thời thuộc Pháp, lính Pháp từng cho rằng cây sộp là đài quan sát của Việt Minh nên đã huy động một đơn vị chặt cây. Tuy nhiên, bất kỳ người lính nào trèo lên, vung dao được vài nhát là té lộn nhào. Ngay cả người chỉ huy trèo lên cây rồi xuống đất, chỉ vừa bước được vài bước thì đầu óc quay cuồng, lăn ra bất tỉnh...Từ đó lính Pháp không bao giờ dám bén mảng tới cây sộp nữa.

Cũng có người kể chuyện người Nhật nghi dưới gốc cây có tiền vàng nhưng không dám đào vì sợ nguy hiểm đến tính mạng.

Một vị cao niên còn kể, những khi trong vùng lụt lội, dân làng đều đến tá túc dưới gốc cây sộp. Bởi vì đất dưới gốc cây sộp luôn khô ráo dù xung quanh nước có ngập trắng đồng 

    Cũng có người nói cây sộp này có khả năng dự báo thời tiết. Ngày xưa, người làng hễ thấy gốc cây chuyển sang màu trắng đục thì ngày mai trời bắt đầu có giông bão, còn màu vàng sẫm trong tháng đó nắng to. 

Ông Võ Văn Dân, hiện là hộ tự đình Phú Tài kể với chúng tôi, nhà ông cũng ở gần cây sộp. Khi ông còn nhỏ, hằng năm tới mùa trái sộp chín, hàng ngàn con chim cu xanh trên rừng về ăn trái, đậu kín cả cây sộp.

Ông Dân cũng cho rằng đó là hình ảnh sống động nhất của câu tục ngữ “đất lành chim đậu” của Việt Nam ta (?!).

Với chúng tôi, những câu chuyện trên không biết đâu là thực-hư nhưng nó cũng góp phần tạo nên nhiều điều ly kỳ về cây sộp cổ thụ này.

Ngôi miếu cổ

          Đứng từ xa nhìn lại không ai có thể ngờ rằng phía trong cây sộp cổ thụ um tùm lại có ngôi miếu cổ đã hàng trăm năm tuổi. Miếu thờ một người phụ nữ. Một thành viên của gia tộc họ Đỗ kể, lúc nhỏ ông có nghe người lớn kể lại rằng, từ thuở khai sơn, một người con gái của gia tộc họ Đỗ bị tai nạn chết khi mới 15 – 16 tuổi. Theo phong tục, người con gái đó không được thờ trong nhà nên gia đình đã lập một ngôi miếu nhỏ dưới chân cây sộp. Đến giờ, gia tộc của ông vẫn gọi tên ngôi miếu này là miếu “Tổ cô họ Đỗ”.

             Tuy nhiên, theo chúng tôi tìm hiểu, nhiều người cho rằng đây là ngôi miếu thờ bà Thủy thần-một trong năm vị nữ thần Ngũ hành nương nương theo phong tục dân gian của người Việt.

          Cụ thể, ở vùng nóng bức quanh năm, thường xảy ra hoả hoạn, thì hành Hỏa được lập miếu thờ; vùng duyên hải, sông rạch thì thờ Thủy thần; vùng rừng núi thì thờ Bà Chúa Thượng ngàn; vùng trồng lúa, trồng màu thì thờ Thổ thần v.v…

Một số vị cao niên ở làng kể lại, trước năm 1975, cứ 3 năm một lần, người làng đều tổ chức cúng miếu rất linh đình, kéo dài 3 ngày 3 đêm. Những bà bóng rỗi và nhiều phường hát được mời đến hát múa theo phong tục của người miền Trung. Sau này, tục lệ trên dần mai một, gia tộc họ Đỗ hiện vẫn duy trì lễ cúng này nhưng quy mô nhỏ hơn.

Cần bảo tồn

            Cây sộp hơn 300 tuổi này không chỉ đơn thuần là cổ thụ mà còn là một một “nhân“ chứng lịch sử, gắn bó mật thiết với đời sống văn hóa, tâm linh của người dân cũng như lịch sử hình thành, phát triển của thành phố Phan Thiết.

Đây cũng là một trường hợp đặc biệt hiếm có nằm trong danh sách những cây cổ thụ quý hiếm của Việt Nam nên cần được nhà nước bảo tồn, cắm bảng ghi danh... để các nhà văn hóa, nhà khoa học và cả người dân Phan Thiết lẫn du khách đến tham quan, tìm hiểu.

MỘT CHUYẾN DU XUAN TẠI CHÙA TÀ CÚ

        

        

         Chùa núi Tà Cú không xa lạ đối với tôi bởi hồi nhỏ khi còn là học sinh trường trung học  Phan Bội Châu Phan Thiết ,tôi đã từng cùng bạn bè đến đây dã ngoại .Lúc bấy giờ cảnh trí tại núi Tà Cú còn hoang sơ ,tượng Phật nằm chưa xây .Từ năm 1962 theo gia đình vào Sài Gòn ,tôi không có dịp nào trở lại viếng thăm nơi này.Ngày nay chùa núi Tà Cú đã trở thành khu du lịch nổi tiếng được nhà nước xếp hạng thắng cảnh quốc gia và khi cáp treo đi vào hoạt động từ  tháng 9-2003, lượng khách tìm đến khu du lịch Tà Cú ngày một đông hơn .

        Chín giờ sáng mồng 5 Tết ,vợ chồng tôi và hai đứa con dùng xe máy  trực chỉ chùa núi Tà Cú .Từ nhà ông bà sui của đứa con trai thứ hai ở xã Hàm Chính,Hàm Thuận Bắc , chúng tôi đi bằng xe máy đến chùa Núi mất gần một tiếng.Chạy xe bọc theo quốc lộ 1A , chúng tôi vừa đi ,vừa ngắm cảnh .Những cánh đồng lúa vàng óng xen kẽ với vườn thanh long xanh mướt chạy dài hai bên đường đã giúp chúng tôi quên đi nỗi mệt đường xa. Ngoài những kho bãi và các tấm panô quảng cáo ,số lượng nhà cửa khu dân cư xây dựng  men theo quốc lộ còn thưa thớt.

       Gần 10 giờ ,chúng tôi mới đến nơi .Hai đứa con quyết định mua vé cáp treo khứ hồi ( để tránh cho cha mẹ đỡ phải leo núi vất vả .Chúng tôi leo lên chiếc xe nhỏ chuyên dụng chạy bằng điện để đi từ cổng đến khu cáp treo. Một trở ngại nảy sinh : hôm nay khách quá đông khiến khu du lịch Tà Cú quá tải.Nhìn đoàn người xếp hàng rồng rắn trước thềm ga cáp treo, tôi phỏng đoán số du khách phải trên 200 người .Một nhân viên giữ trật tự nói với tôi :”Cháu không hiểu nổi bác ơi ! Mọi năm ngày mồng 5 Tết thưa khách do ai cũng kiêng cữ cái ngày “Đi chơi cũng thiệt , huống là đi buôn” .Ấy vậy mà không hiểu sao bỗng dưng hôm nay đông hết biết.”

   

           Lẫn trong đám người nối đuôi vòng vo theo những khung sắt song song uốn khúc , tôi thấy có cả mấy người nước ngoài ,ai cũng đẫm mồ hôi vì lúc đó nắng chang chang. Vào trong nhà ga ,đám đông đang xếp hàng hai chuyển qua hàng một .Đứng dưới mái che thoát được cảnh chen chúc nóng nực ,chúng tôi thở phào nhẹ nhõm .Chờ thêm gần 10 phút ,mới đến lượt chúng tôi ra chỗ chờ cáp treo .Hệ thống máy cáp treo quay liên hoàn không ngừng lại phút nào.Chỉ khi ngang qua trạm đón khách nó mới quay chậm với tốc độ tối thiểu đủ để du khách bước vào cabin.Chúng tôi không quen cảnh giành giựt lại chậm chạp nên đến lồng cáp treo thứ ba hạ xuống mới lên được .Ngày thường cabin chỉ chứa 6 người nhưng hôm nay mỗi cái được xếp tới 8 người .Chúng tôi ngồi chưa yên vị thì cáp treo đã gia tăng vận tốc bay vút lên cao .Đoạn cáp treo uốn lượn không dưới 10 lần .Cứ mỗi lần cabinc bổng lên hay hạ thấp xuống,tôi thấy ruột gan mình thót lại từng cơn chẳng khác nào ngồi trên máy bay lúc vưà rời mặt đất hay lúc sắp hạ cánh 

          Trong cabin cáp treo nhìn ra ,tôi thấy phía bên phải mình là biển xanh ,có thể là vùng biển Hàm Tân, thấp thoáng phía xa có mấy chiếc thuyền đánh cá .Nhìn xuống dưới chân ,cây cỏ xanh rì pha xen các mô đá tím biếc,những rễ cây to màu nâu đậm .Những dải  sương mù bay lãng đãng phủ trên các tán cây, triền núi gợi lên trong tôi bao cảm xúc thú vị, bồng bềnh. Tôi muốn thời gian trôi chậm để tận hưởng những cảm giác rất thi vị,lãng mạn đó . Nhưng chúng trôi qua nhanh hơn tôi tưởng bởi vừa lúc đó cabin đã bay chậm lại và tấp vào trạm nằm ở lưng chừng núi .Mọi người thoát vội ra khỏi cabin trong tiếng thúc giục hối hả của nhân viên điều hành.Những khách đã thăm xong khu du lịch Tà Cú đang đứng chờ.Họ lao vội lên cabin lấp đầy các ghế trống .Chiếc lồng cáp treo vút bay đi tiếp tục một vòng quay mới nhưng nó đưa khách xuống núi thay vì đi lên.

      Đi vòng qua căng tin ,chúng tôi thấy nơi đây đang rất đông khách bởi lúc đó đã gần 12g trưa.Còn chúng tôi đang háo hức vãn cảnh, tiếp nối  việc leo núi vì tượng Phật còn cách xa hơn 100 mét nữa .Chúng tôi vượt qua rất nhiều bậc thang xây bằng các tảng đá kết dính sơ sài .Tôi hơi ngạc nhiên bởi khu du lịch khai thác đã lâu nhưng những tay vịn chưa làm xong : cái bằng inox ,cái bằng sắt trần trụi hoen rỉ cho chúng tôi cảm giác bất an nên bảo nhau nắm tay đi từng bước cho an toàn .

         Leo được nửa đường , chúng tôi gặp ngôi chùa cổ Linh Sơn Trường Thọ.Tương truyền 4 chữ "Linh Sơn Trường Thọ" này do vua Tự Đức phong tặng. Chùa đang được trùng tu quy mô với những đống gạch đá ngổn ngang .Bà xã tôi tiếc xuýt xoa vì không được vào lễ Phật, chỉ đứng phía ngoài vái vọng vào .Leo liên tiếp thêm mấy chục bậc thềm ,chúng tôi nhìn thấy nhóm tượng Tam Thế Phật đứng trên đài sen .Tượng A Di Đà đặt ở giữa, bên trái là tượng Quan Thế Âm, bên phải tượng Đại Thế Chí. Cả ba tượng cao khoảng 6,5 -7m mang nét mặt hiền hòa .Màu vôi trắng toát của các pho tượng nổi lên giữa màu xanh cây rừng tạo nên cảnh hùng vĩ siêu nhiên. Gió mát từ đâu thổi tới khiến cho tôi cảm thấy lòng mình thư thái nhẹ nhàng,tâm hồn lâng lâng như đang phiêu bồng giữa thực và mộng.

       Đi tiếp lên phía đỉnh núi ,tôi thấy một pho tượng phật quét vôi trắng đứng trên toà sen tay cầm cây gậy dài, nét mặt bao dung tươi tắn với nụ cười thoáng điểm trên môi như sẵn sàng mở rộng lòng từ bi hỷ xả cứu độ chúng sinh .Hỏi thăm thì có người cho tôi biết pho Phật Địa Tạng này mới được thiết kế thêm trong thời gian gần đây.

      

           Khi mặt trời đứng bóng ,chúng tôi mới leo đến đỉnh núi ,nơi có tượng Phật Thích Ca nhập niết bàn được đúc bằng bêtông, quét vôi trắng dài 49m, cao gần 10m, là tượng Phật lớn nhất Đông Nam Á. Tượng Phật toát lên vẻ an lạc trong một cấu trúc tôn nghiêm nhưng giản dị .Sau lưng tượng Phật là rừng nguyên sinh, xanh ngát bởi mầu lá cây rậm rạp , tạo nên một cảnh quan thiên nhiên tuyệt vời .Đang say đắm ngắm cảnh ,chợt chúng tôi nghe vang vọng tiếng chim hót từ đâu đó .Mọi người xung quanh ai cũng đứng yên lắng nghe .Tôi thấy lòng mình trầm xuống ,thanh thản nhẹ nhàng ,một cảm xúc chưa bao giờ có .

      Sau khi chụp hình tượng Phật với đủ mọi góc cạnh,chúng tôi quyết định xuống núi vì lúc bấy giờ đã gần 1g30.Cũng cùng đoạn đường,cùng những bậc thềm đá lúc đi lên nhưng ở luợt về dường như dễ đi hơn và đi nhanh hơn .Trao đổi cảm nghĩ này với đứa con ,nó cười bảo :”Do kiến đang bò trong bụng đó ,bố ơi !”

       Thế là gia đình tôi kéo nhau vào căngtin.Trái với hồi nãy,lúc này căngtin rất vắng . Hầu hết các bàn đều trống nhưng trên đó bát đĩa ngổn ngang chưa dọn.Đói và mệt nên ai cũng muốn ăn một tô phở cho ngon miệng .Cô phục vu đem thực đơn ra nghe chúng tôi người gọi phở gà ,người kêu phở bò liền lắc đầu :”Quý khách thông cảm ! Do hôm nay đông quá không lường trước được nên tất cả các món liên quan đến gà ,bò đều không phục vụ được .Chúng tôi đành phải ăn cơm và lẽ tất nhiên với các món ăn không có thịt gà,thịt bò.Khi xong bữa ngồi nghỉ thêm ít phút ,nhìn đồng hồ thì đã hơn 2g30 .Đã quá đủ cho những gì cầm xem tại khu du lịch Tà Cú nên mọi người đồng ý ra về .

      Trở lại nhà ga cáp treo ở lưng chừng núi ,tôi thấy cũng đang có đông người .Lại phải xếp hàng nhưng chờ không lâu như lượt đi buổi sáng .Do đã quen ,việc leo vào cabin cáp treo cũng dễ hơn.

        Ngồi trong cabin lướt trên khu rừng già ,một lần nữa tôi lại có cơ hội ngắm cảnh thiên nhiên từ trên cao .Không gian bao la của núi rừng bạt ngàn chạy dạt ngược chiều với cáp treo .Những tán lá xanh ngát nối tiếp nhau. Đây đó vài chùm hoa màu đỏ ló ra từ ngọn cây ngọn cây.Nhìn ra xa về phía bên trái, nhờ trời quang mây hơn buổi sáng ,tôi nhận ra ngọn hải đăng Kê Gà xây dựng từ thời Pháp thuộc ,có lẽ đã hơn 100 tuổi, vẫn sừng sững đứng vững ngoài khơi ,bất chấp sóng cả cùng mưa bão ,cần mẫn chỉ phương hướng cho tàu thuyền đi lại trên biển ban đêm an toàn.Tôi đưa tay kéo một ô kính nhỏ ở cánh cửa cabin.Gió biển mát rượi ùa vào .Ai cũng cảm thấy khoan khóai dễ chịu.Trong khoảng khắc bay bổng với thiên nhiên , tôi thấy lòng mình nhẹ tênh . Dường như đầu óc tôi lúc này quên hết mọi sự trên đời. Bao âu lo muộn phiền qua khứ, bao toan tính dự trù về tương lai tan biến cả.Đó là những giây phút tôi nhìn ra được chân lý hạnh phúc của  đời thường : hạnh phúc cuộc sống thật đơn giản , chỉ cần sự an bình trong tâm hồn .

        Ra khỏi cabin,chúng tôi sử dụng phần cùi của vé cáp treo để leo lên xe điện đi ra cổng .Nắng chiều đổ dài trên đường đi .Không khí đã dịu đi nhiều so với buổi sáng nhờ những cơn gió mát thổi vào từ hướng biển .Khách du xuân muộn vẫn đang tìm đến song  thưa thớt.Trước lúc lên xe ra ra về ,các con tôi còn lưu luyến cảnh đẹp núi Tà Cú cố chụp thêm mấy pô hình .

        Chuyến đi chơi thăm khu du lịch núi Tà Cú tuy ngắn ngủi  nhưng đã để lại cho tôi những cảm xúc khó quên.Núi Tà Cú bây giờ đẹp hơn xưa rất nhiều .Tôi tự hào đất nước mình có nhiều danh lam thắng cảnh như khu du lịch núi Tà Cú .Chímh nhờ ưu điểm này , đất nước chúng ta đang thu hút nhiều du khách nước ngoài tìm đến .Về giá cả đi cáp treo so với các nơi khác là không cao ,chấp nhận được .Nhưng cách điều hành chưa thật chu đáo. Các nhân viên khu du lịch chưa năng động lắm.Khá đông người nhưng hầu hết tập trung cho khâu giữ trật tự tại hai khu nhà ga cáp treo .Đi suốt buổi chẳng thấy bóng dáng nhân viên nào xuất hiện để giải đáp các những thắc mắc ,những điều tò mò cần biết về núi Tà Cú ,về ngôi chùa cổ,về các tượng Phật…Khách nghỉ trưa nằm ngồi bất cứ nơi đâu họ muốn dẫn đến việc xả rác tùy tiện .Khách quan mà nói, hạn chế này phần do thùng rác còn ít ,phần do thiếu ý thức của khách du lịch.Song nếu có nhân viên bảo vệ để mắt đến  thì việc giữ gìn vệ sinh môi trường nơi đây sẽ tốt đẹp hơn.

AI CŨNG CẦN MỘT VÒNG TAY ÔM

Một câu chuyện thật 100% tưởng chỉ 

có trong tiểu thuyết. Thật cảm động, 

đọc mà rưng rưng nước mắt.

                   (Chia sẻ từ PG Cẩn-Australia)

****

---

“Good night, sweet dreams.”
Genny gửi đi dòng text cuối cho Dick, bạn trai và cũng là đồng nghiệp của cô ở sở cảnh sát Dallas, khi bước đến gần căn apartment của cô ở lầu 3. Lúc ấy khoảng gần 10 giờ đêm. Cô về muộn hơn mọi ngày sau ca trực kéo dài suốt 14 tiếng. Một ngày đầu tuần khá mệt mỏi và nhức đầu vì những chuyện lỉnh kỉnh chẳng đâu vào đâu. Cô cần nghỉ ngơi để lấy lại sức.
Khi vừa tra chìa khóa vào ổ khóa cửa phòng, Genny cảm thấy có điều gì bất thường. Cô luôn cẩn thận khóa cửa, tắt đèn mỗi khi rời nhà. Cửa dường như không khóa, cô xoay nhẹ tay nắm cửa, cánh cửa mở he hé. Genny khẽ giật mình, đặt tay lên báng súng như một phản xạ tự nhiên. Ánh đèn vàng từ bên trong hắt ra. Genny suy nghĩ thật nhanh. Ngoài Dick ra, không ai biết chỗ ở của cô. Kẻ nào đã đột nhập vào phòng cô?... Genny rút súng, lùi lại một bước, tay giơ cao khẩu súng ngắn, chân đạp mạnh vào cánh cửa.
“Đứng yên tại chỗ. Giơ tay lên!” Genny hét lớn.
Cửa mở toang. Cô trông thấy một gã đàn ông ngồi dựa lưng trên ghế sofa, hai chân duỗi thẳng, tay cầm vật gì đó.
“Bỏ ngay cái đó xuống. Giơ hai tay lên!” Genny nắm chặt khẩu súng bằng cả hai tay, mũi súng chĩa thẳng về phía kẻ lạ mặt.
Trước mắt cô là gã đàn ông da màu lạ hoắc. Gã mặc quần short, tay cầm vật gì lấp lánh cô không nhìn thấy rõ. Gã chồm người dậy, nhìn chòng chọc vào cô.
“Giơ hai tay lên! Bỏ cái đó xuống ngay, nếu không tôi bắn.” Genny quát lên và lùi lại một chút, hai tay vẫn nắm chặt khẩu súng.
Gã đàn ông đứng bật dậy, dáng cao lớn, khệnh khạng.
“Hey! Hey! Hey!” Gã trợn mắt, xăm xăm bước về phía cô…
“Đoàng! Đoàng!” Genny nổ liền hai phát. Gã bật ngửa ra sau, nằm ngay đơ, đầu gối lên thành ghế sofa.
Suốt những năm hành nghề cảnh sát, Genny vẫn được đồng nghiệp thán phục về tài thiện xạ, đã bắn thì không trật vào đâu được. Cô từ từ bước qua cửa, men sát theo vách tường rồi lọt hẳn vào phòng trong lúc hai tay vẫn không rời khẩu súng, hai mắt vẫn chăm chăm nhìn xuống thân hình bất động dưới chân sofa. Gã da màu nằm im không nhúc nhích, máu loang trước ngực.
Genny đảo mắt một vòng, nhìn quanh. Và, chỉ trong một vài giây, trong ánh sáng mờ mờ của ngọn đèn phòng khách, cô nhận ra điều gì khác thường… Cô lắc lắc đầu mấy cái cho thật tỉnh táo. Genny bỗng lạnh sống lưng. Cô thấy chóng mặt, rồi khẩu súng trong tay rớt xuống lúc nào cô không hay.
Đây không phải là căn apartment của cô. Cô đã vào nhầm phòng.
Genny vội quỳ xuống bên người đàn ông. Gã nằm ngửa, hai mắt mở lớn, trợn trừng. Bàn tay phải mở ra cho thấy vật trong tay gã là chiếc muỗng nhôm. Một ly kem ăn dở và hộp kem mở nắp ở trên chiếc bàn thấp cạnh sofa. Máu vẫn loang trên sàn nhà…
Genny ngồi bật dậy, hoảng hốt... Cô đã làm gì vậy?! Cô đã giết người. Rồi Genny lại quỳ xuống, đặt tay lên ngực gã. Cô nhớ tới những thao tác CPR từng ứng dụng. Vô ích, viên đạn trúng ngay tim. Dưới chân cô đã là một xác chết. Cô nhìn lại bàn tay mình. Máu. Genny cố trấn tĩnh, gọi số 911 trước khi gieo mình xuống chiếc sofa mà người đàn ông đã ngồi trước đó ít phút.
Tiếng TV ở góc phòng phát đi bản tin về vụ cướp ở đâu đó. Genny nghe tiếng lao xao và tiếng chân người từ ngoài hành lang…
* * *
Phiên tòa bước sang ngày thứ 5, dự trù sẽ đưa ra phán quyết chung thẩm. Genny trông hốc hác, hai mắt trũng sâu vì thiếu ngủ. Cô phải trả lời nhiều câu hỏi từ công tố viện. Trả lời câu hỏi đầu tiên, Genny nói cô không biết gì về Bruce, người hàng xóm đã thiệt mạng vì hai phát súng nghiệt ngã của cô đêm ấy. Người thanh niên da màu chết bất ngờ, không hiểu được vì sao mình phải chết.
Bruce ở lầu số 3, trong căn phòng ngay bên dưới phòng của Genny ở lầu 4. Anh là nhân viên kế toán của một công ty tài chánh. Bruce kém cô ba tuổi, là một thanh niên hiền lành và tốt bụng, hay giúp đỡ người khác. Ngoài công việc ở sở, anh là thành viên của Hội đồng Mục vụ Giáo xứ tại một nhà thờ ở địa phương trong nhiều năm.
Công tố viên muốn cô diễn lại trình tự mọi chuyện xảy ra vào hôm ấy và phóng ra liên tiếp những câu hỏi như không để cô có thì giờ đắn đo suy nghĩ.
“Chuyện gì làm cô không tỉnh táo hôm ấy?”
“Tôi không rõ. Có thể tôi đã làm việc quá sức. Tôi đã làm đến hơn 14 tiếng thay cho người bạn trong sở nghỉ bệnh.”
“Còn gì nữa?”
“Tôi về muộn, khá mệt mỏi sau một ngày dài làm việc. Từ lúc xuống xe ở parking, tôi vừa đi vừa text message với người bạn cùng sở nên không nhận ra mình đang ở lầu 3 chứ không phải lầu 4.”
“Mỗi phòng đều có tấm biển ghi số phòng gắn trên cửa, cô không nhìn số phòng?”
“Không,” Genny lắc đầu. “Phòng tôi ở dãy bên tay phải, cạnh phòng cuối cùng của hành lang. Rất dễ nhận biết, tôi cứ đi thẳng tới đó.”
“Khi mở cửa phòng, cô không nhận ra đấy không phải là phòng mình?”
“Không,” Genny lắc đầu. “Đèn không đủ sáng. Cách bài trí nơi phòng khách khá giống với phòng tôi. Bộ sofa cũng gần như cùng một kiểu, một màu.”
“Cô nghĩ gì và phản ứng thế nào vào lúc ấy?
“Một kẻ lạ nào đó đột nhập phòng mình. Tôi rút súng ra. Tôi cần phản ứng thật nhanh, nghề nghiệp dạy tôi như vậy.”
Công tố viên không hỏi tiếp. Phòng xử chìm trong im lặng vài phút.
“Cô nghĩ gì trong đầu khi nổ súng vào người đó?”
“Tôi sợ,” Genny trả lời, giọng run run. “Tôi yêu cầu anh ta đứng yên và giơ tay lên đến mấy lần, nhưng anh ta bỗng hét lớn ‘Hey, hey, hey!’ như bị kích động và sấn về phía tôi. Tôi nghĩ anh ta sẽ giết mình. Tôi không còn cách nào. Bắn chậm thì chết.” Genny khóc nức lên…
Nhiều tiếng lào xào… Bà thẩm phán Tammie nhìn Genny chăm chú, khẽ gật gù.
“Tôi ngu ngốc quá!…” Genny nói trong tiếng nấc. “Tôi muốn được trừng phạt.”
“Cô nói tiếp đi, rồi sao nữa? Mọi người vẫn đang nghe cô.” Thẩm phán Tammie lên tiếng.
“Tôi thấy mình thật xấu xa, kinh tởm.” Genny nói nhỏ, cúi gầm mặt. “Tôi thù ghét tôi mỗi ngày. Tôi biết mình sẽ không bao giờ tìm được một ngày bình yên trong suốt phần đời còn lại.”
Genny sẽ nhận bản án chung thẩm hôm nay. Việc xét xử và nghị án có khuynh hướng bất lợi cho cô trong bối cảnh khá căng thẳng do những đợt biểu tình phản đối tình trạng bạo hành của cảnh sát đối với người da màu gần đây vẫn chưa lắng xuống. Công tố viện có vẻ muốn cáo buộc tội sát nhân cho cô hơn là ngộ sát để làm dịu bớt những làn sóng phẫn nộ. Trong suốt phiên xử Genny tránh cái nhìn từ phía những người thân của Bruce. Cô tin là họ căm ghét cô và chỉ muốn cô phải chịu bản án nặng nhất.
Công tố viện đề nghị bản án 28 năm tù giam, bằng con số tuổi của Bruce vào ngày sinh nhật của anh ta trong tháng này nếu như anh còn sống. Genny đã lấy đi những năm tuổi đẹp nhất của anh ta và cô phải trả lại đúng số năm ấy.
Sau nhiều giờ nghị án của bồi thẩm đoàn, Genny sau cùng nhận phán quyết chung thẩm là 10 năm tù giam và có thể xin được ân xá sau 5 năm ngồi tù.. Những nguời thân trong gia đình nạn nhân được phép lên tiếng. Alice, mẹ của Bruce, chỉ sụt sùi kể lể, không nói được gì nhiều. Beck, ông bố, lắc lắc đầu tỏ dấu không muốn lên tiếng. Mọi người hướng về Ben, em trai của Bruce, người nói những lời sau cùng. Chàng trai 18 tuổi, mặc bộ vest đen chỉnh tề, đeo kính trắng, khuôn mặt có nét từa tựa ông anh cậu.
“Tôi không ghét chị, cho dù chị đã làm chúng tôi phải xa lìa Bruce.” Ben cất tiếng sau ít giây im lặng. Cậu đưa mắt về phía Genny, nói chậm rãi. “Tôi thực lòng mong muốn những điều tốt lành cho chị. Tôi cũng không muốn chị phải vào tù một ngày nào. Và tôi tin là Bruce, anh tôi, cũng muốn như vậy. Tôi hiểu Bruce hơn ai hết. Anh ấy rất mau quên và dễ tha thứ, anh ấy không muốn chị phải vào tù đâu. Anh ấy chẳng oán ghét ai bao giờ, và cũng chẳng muốn làm ai buồn khổ. Những gì tôi nói ra đây là những điều tôi học được từ Bruce. Giá như anh ấy có ở đây thì anh ấy cũng sẽ nói giống như tôi vậy. Việc đã rồi, chị đâu có muốn như thế, phải không? Chẳng ai muốn như thế cả.”
Ben ngừng lại. Phòng xử không một tiếng động. Mọi người im lặng, chờ nghe cậu nói tiếp. Ben nhìn thật lâu vào đôi mắt Genny đỏ hoe.
“Anh ấy chắc chắn tha thứ cho chị. Chị cũng cần tha thứ cho chị.” Ngừng một chút, Ben nói tiếp, “Nếu chị không làm được vậy, chị hãy tìm đến với Chúa. Một khi chị biết lỗi và hối lỗi thì Chúa sẽ tha thứ cho chị. Phần tôi…, tôi cũng tha thứ cho chị.”
Ben lại ngừng một chút, rồi cậu hướng cái nhìn về bà thẩm phán Tammie.
“Liệu tôi có thể dành cho chị ấy một cái ôm không?”
Không có tiếng trả lời.
“Tôi có được phép ôm chị ấy không?” Ben hỏi lại lần nữa, giọng khẩn khoản. “Tôi được phép chứ? Xin cho tôi…”
“Được,” bà thẩm phán nói, sau ít giây bối rối.
Ben rời bàn, bước xuống. Phía bên kia, Genny đưa mắt nhìn viên cảnh sát bên cạnh cô. Anh ta đứng lặng yên, không nói năng gì. Cô bước ra khỏi hàng ghế tiến về phía Ben. Khi tới gần Ben, cô dang rộng cánh tay, lao vào ôm chầm lấy cậu. Hai cánh tay cô quấn chặt cổ cậu.
Mọi người nghe rõ tiếng khóc nức lên của hai người.
Ben ôm lấy tấm lưng Genny, hai bàn tay cậu xòe rộng xoa xoa, vỗ dọc lưng cô.
“Em tha thứ cho tôi?” Genny thì thầm. “Tôi không nghe lầm chứ? Tôi muốn được nghe lại một lần nữa. Xin làm ơn…”
“Tôi tha thứ cho chị.” Ben khẽ nói. “Bruce muốn tôi làm việc đó. Anh ấy và tôi tha thứ cho chị.”
Genny áp mặt vào ngực Ben. Cô buông lỏng đôi tay, rồi cô lại ôm chặt lấy Ben lần nữa.
“Thế còn những người khác trong gia đình em?”
“Tôi không rõ, tôi tin mọi người rồi sẽ tha thứ cho chị.” Ngừng một chút, Ben nói, “Tin tôi đi, khi tìm đến với Chúa, chị sẽ được bình an thôi. Hãy can đảm lên, chị hứa với tôi đi.”
“Tôi hứa, tôi hứa…” Genny nghẹn lời. Khuôn mặt cô đầm đìa nước mắt.
“Peace be with you,” Ben thì thầm lời cuối trong lúc chậm rãi buông cô ra.
Không một ai trong phòng nghe được họ nói gì. Viên cảnh sát dìu Genny về lại chỗ ngồi.
Ben quay nhìn Genny trong một thoáng trước khi rời phòng xử.
Ted, luật sư biện hộ cho Genny, chìa tay bắt tay bố của Ben khi hai người cùng bước ra ngoài hành lang.
“Cậu bé này tốt hơn chúng ta rất nhiều, bản thân tôi phải học nhiều ở cậu. Chỉ có chiếc ôm ấy mới chữa lành được những vết thương.”
“Đúng thế,” Beck khẽ gật gật đầu.
Rồi ông quay nhìn con trai mình đứng phía sau, đưa ngón tay cái lên. Hai bố con cùng bước xuống những bậc thang cấp của tòa án.
“Vậy là xong,” Beck siết chặt vai cậu, nói. “Bố cám ơn con. Bố yêu con, Ben. Bây giờ Bố cảm thấy nhẹ nhõm. Tạ ơn Chúa, giờ đây Bố Mẹ vẫn có con bên cạnh. Tất cả rồi sẽ qua đi. Chúng ta cần phải sống. Mọi người cần phải sống. Chúng ta không để bất cứ thứ gì đè nặng trái tim mình.”
Ben im lặng, cậu cũng nghĩ như bố.
“Mỗi người một phần số,” Beck nói tiếp. “Chúng ta không làm khác đi được, nhưng chúng ta có thể làm nhẹ bớt phần nào những gánh nặng. Ai cũng cần một vòng tay ôm.”
Ben vẫn im lặng. Cậu hít sâu và thở ra một hơi dài. Cậu cũng cảm thấy nhẹ nhõm như Bố.
Chiều xuống dần. Hai bố con sánh đôi bên nhau. Beck lại bóp nhẹ mấy cái vào vai Ben. Và ông choàng hẳn tay qua vai cậu, rồi khoác vai cậu bước đi thân mật như hai người bạn.
“Bố nói đúng,” Ben thầm nghĩ. “Ai cũng cần một vòng tay ôm.”
Lê Hữu
(Viết phỏng theo The Dallas Morning News, 2/10/2019)