Chùa “Ba không “ là tên quen gọi của chùa Tiêu Sơn ,một ngôi chùa nghìn năm ở Bắc Ninh ,đã được Nhà nước công nhận là di tích lịch sử và nghệ thuật quốc gia vào ngày 25.1.1991.Chùa Tiêu Sơn cũng chính nơi thờ thiền sư Vạn Hạnh. Người là Quốc sư của của hai triều Tiền Lê và Lý. Đồng thời cũng là người có công lớn trong việc giáo dưỡng, truyền thụ tri thức và đưa vua Lý Công Uẩn lên ngôi, lập nên vương triều Lý.
***
Đi theo con đường Hà Nội- Bắc Ninh, đến
ki- lô mét 20, nhìn về phía bên trái, thấy có một núi đất mọc lên giữa đồng lúa
mênh mông . Tại lưng chừng núi, giữa rừng cây sum suê, thấp thoáng mái chùa cổ
kính. Đó là chùa Tiêu Sơn, tên chữ là Thiên Tâm tự, thuộc xã Tương Giang, huyện
Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh. Chùa này đả từng được nhà Văn Khái Hưng dùng làm bối cảnh
để viết truyện "Tiêu Sơn tráng sĩ" nổi tiếng. Đây là ngôi chùa thiêng
hơn 1.000 năm tuổi, nay được mệnh danh là chùa " Ba không": Không đặt
hòm công đức quyên tiền của khách thập phương. Không cho phép đốt vàng mã, giấy
tiền . Không cúng thực phẩm chay hay mặn. Ai tới đây đều được sư bà trụ trì căn
dặn: " Đi chùa thì phải tịnh tâm, không mê tín dị đoan, việc đốt vàng mã và rải
giấy tiền không có trong đạo Phật".
Khi các phóng viên tới, sư bà trụ trì
pháp danh Thích nữ Đàm Chính, 84 tuổi, lưng còng, vui vẻ mời vào.Theo lời kể của
sư bà, cách đây gần 50 năm, tức khi ấy sư bà 34 tuổi, mới về trụ trì tại chùa.
Lúc đó chùa rất hoang vu, đổ nát bởi sự tàn phá trong chiến tranh Việt - Pháp mặc
dầu chùa rất rộng lớn, đã có từ hơn ngàn năm và được biết đến là nơi tu thiền của
các bậc chân tu đời xưa.
Nói tới chùa Tiêu Sơn là nói đến thiền
sư Vạn Hạnh, vị đại thiền sư đã có công nuôi dưỡng và dạy dỗ cậu bé " con
hoang " Lý công Uẩn, sau này trỡ thành vua Lý Thái Tổ, vị vua anh minh đã
đánh thắng giặc Tàu, khai sáng cơ nghiệp nhà Lý kéo dài hơn 200 năm (thường gọi
là nhà Hậu Lý để phân biệt với nhà Tiền Lý của Nam Đế Lý Buôn).
Điều đặc biệt hơn nữa là chùa Tiêu Sơn hiện nay đang bảo quản và thờ phụng nhục thân tức pho tượng bằng xương bằng thịt của thiền sư Như Trí với dáng ngồi " kiết già" .
Theo sách vở cho biết , cách đây gần 300 năm, khi thiền sư Như Trí viên tịch, nhục thân của ngài được ướp và đặt theo dáng ngồi thiền, rồi được các đệ tử thời ấy đặt vào một trong số 14 ngôi tháp rải rác trong " rừng Từ Sơn " thuộc khuôn viên nhà chùa. Gần 300 năm kể từ khi nhục thân ngài được rước vào tháp,năm 1946, khi chiến tranh xảy ra, chùa bị đổ nát nhưng các tháp vẫn còn nguyên vẹn với những bậc đá dẫn lên tháp khá cao.
Dân chúng trong những năm ấy sợ
" pho tượng " nhục thân thiền sư bị tổn hại nên xây bít tháp lại.
Nay, sau gần 70 năm trôi qua, các bô lão còn sống chợt nhớ, bèn bàn tính với
dân chúng rồi phá cửa tháp, rước nhục thân vị thiền sư ra. Như vậy, gần 300 năm
từ ngày thiền sư viên tịch cộng với non 70 năm từ ngày tháp được xây bít, song
nhục thân của vị thiền sư chỉ bị hư hại
rất ít, ví dụ hai cẳng tay ngài tay ngài bị gẫy và mắt bên trái có một lỗ
hổng. Đặc biệt, xương ở cẳng tay chỗ gẫy vẫn trắng như xương bình thường và da
thịt khô đét, cứng như gỗ những vẫn giữ được màu nâu chứ không biến thành màu
đen như các xác ướp trong Kim Tự Tháp Ai Cập. Điều này chứng tỏ nghệ thuật ướp
xác của tiền nhân ta thời xưa rất cao ,
nếu không nói là hơn thì cũng không kém người Ai Cập với những xác ướp của họ.
Tượng nhục thân thiền sư Như Trí đã
được dân chúng mời GS Tiến sĩ Nguyễn Lân Cường và ê-kíp khảo cổ của ông đưa về
Hà Nội phục chế lại cho hoàn hảo, nay đang được thờ trong lồng kính tại nhà thờ
tổ của chùa Tiêu Sơn.
Tại chùa Đậu thuộc huyện Thường Tín tỉnh
Hà Tây ( Hà Đông và Sơn Tây hợp lại, nay là Hà Nội) cũng có hai pho tượng nhục
thân của hai vị thiền tăng Vũ khắc Trường và Vũ Khắc Minh từ thế kỷ thứ 17, tức
cách đây khoảng hơn 300 năm, cũng đã được
ê-kíp GS Nguyễn Lân Cường phục chế hoàn hảo. Theo GS Cường, nhục thân của các vị
thiền tăng và thiền sư xưa không hiểu được ướp cách nào mà vẫn còn tốt, cứng
như xá lợi ( xương nhỏ của các vị sư tổ sau khi thiêu còn sót lại), đốt không
cháy, ngâm nước không tan. Ngoài sự độc đáo về nguồn gốc và là bối cảnh cho tác
phẩm Tiêu Sơn tráng sĩ nổi tiếng của nhà văn Khái Hưng, hiện nay chùa Tiêu Sơn
còn được biết đến là ngôi chùa có một không hai.... Không có hòm công đức.
Nếu ở các đình, đền, miếu tại các địa
phương khác, hòm công đức được bày la liệt thì ở đây tuyệt nhiên không có một
hòm nào cả. Bởi vậy nên không có cảnh chen lấn lễ bái, bỏ tiền vào hòm xô bồ
như thường thấy tại các di tích khác.
Ngoài ra,
chùa cũng không nhận lễ vật, không cho phép đốt vàng mã, tiền giấy hoặc rải tiền
thật cho người ta nhặt. Nhà chùa cũng khuyên các tăng ni, Phật tử, trên mỗi bát
Hương chỉ nên cắm một nén nhang và khi dâng lễ Phật thì chỉ cúng bằng hoa quả
tinh khiết, không cúng thực phẩm chay hoặc mặn.
Hoan hỉ phát tâm khi cần tu bổ chùa
khi biết chùa Tiêu Sơn không đặt hòm công đức, nhiều người cho rằng sư bà trụ
trì " gàn dở ", không nhạy bén với kinh tế. Trước sự chê trách đó, sư
bà cười móm mém nói với các phóng viên: " Gần 50 năm trước, khi về đây trụ
trì tôi đã nguyện không lập hòm công Đức. Cuộc sống tu hành đâu cần nhiều vật
chất. Tôi ở một mình, nếu có hòm công đức lại phải trông coi, nơm nớp lo lắng,
đêm ngủ không yên. Biết tôi không có tiền,
không trộm nào muốn quấy quả nữa".
Sư bà Thích nữ Đàm Chính cũng cho rằng
chuyện đốt vàng mã, rải tiền thật ở cửa Phật để cầu xin phước đức là chuyện
hoàn toàn không có trong đạo Phật. Nếu đến chùa dâng tiền, cầu xin tài lộc mà
Phật ban cho thì chẳng hoá ra Phật nhận hối lộ hay sao? Hoàn toàn sai lầm khi
nghĩ rằng hễ có lễ thì Phật phù hộ độ trì. Đến với đạo Phật là để học phương
pháp sống an lành, hạnh phúc cho mình, cho gia đình mình và cho xã hội chứ
không phải để cầu xin với những tham vọng tầm thường.
Sư bà nói : " Điều đáng buồn là hiện nay vấn đề hòm công
đức đã trở nên quá phổ biến, rất nặng nề. Chung quanh chuyện hòm công đức, chuyện
ái, ố, hỉ, nộ được bàn tán khắp nơi hay
trên báo chí. Ban quản lý các chùa chiền, danh lam thắng cảnh cũng tranh
nhau tận thu tiền bạc của khách thập phương. Ở nhiều nơi, khách vừa lo lễ bái vừa
lo lấy tiền bỏ vào hòm công đức. Mỗi lần
rút ví là một cơ hội cho kẻ cắp lợi dụng, do đó chốn linh thiêng bị vẫn đục
ngoài ý muốn"
Sư bà giải thích như vậy.
Trước sự khang trang rộng lớn của ngôi
chùa với những bậc thang lát đá chắc chắn, sang trọng, nhiều khách thập phương
tò mò tự hòi,không có hòm công đức thì
chùa lấy đâu ra tiền mỗi khi tu bổ, xây dựng?
Sư bà cho biết: " Chùa không có hòm công đức nên chẳng
có tiền. Khi cần tu bổ, xây dựng chỗ nọ chỗ kia, tôi nhờ người tính toán Dự trù
kinh phí rồi bàn với ban quản tự, ban quản tự
kêu gọi khách thập phương giúp đỡ. Khi đã nhận đủ tiền rồi thì ban quản
tự ngưng lại, không quyên góp thêm nữa.
Số tiền ấy được thấy minh bạch qua sổ sách và các chứng từ".
Được biết, có một
đại gia kinh doanh thủy sản ở tận Cà Mau, khi biết chuyện nhà chùa đang quyên
góp để tu bổ và xây dựng thêm những bậc thang bằng đá,vị đại gia này đã bay ra
Hà Nội rồi tới chùa xin đóng góp 500 triệu đồng. Nhưng điều bất ngờ là ban quản
tự từ chối vì... chùa đã nhận đủ tiền nên không nhận thêm nữa. Sư bà nhẹ nhàng
nói với với vị đại gia : " Con số
500 triệu đồng rất lớn, nếu con đem giúp các trại mồ côi hay các viện dưỡng
lão thì lại càng quý hơn nữa". Vị
đại gia đã làm theo lời sư bà trước khi trở về Cà Mau.
ĐOÀN DỰ GHI CHÉP.
Chùa Tiêu Sơn ở Bắc Ninh.